Kamienica Orsettich w Jarosławiu to jedna z najbardziej rozpoznawalnych i najpiękniejszych kamienic mieszczańskich w Polsce. Usytuowana w sercu jarosławskiego rynku, od wieków stanowi symbol bogactwa, prestiżu i wielokulturowej historii miasta. Dziś pełni funkcję muzeum, oferując niepowtarzalną podróż przez dzieje Jarosławia oraz fascynującą lekcję architektury renesansowej. Wizyta w tym miejscu to nie tylko spotkanie z przeszłością, ale i szansa na zobaczenie wyjątkowych wnętrz, które przez stulecia zachowały swój oryginalny charakter.
Historia Kamienicy Orsettich
Początki kamienicy sięgają 1570 roku, kiedy to została wzniesiona przez kupca Jana Raczkowskiego na miejscu dawnego, drewnianego domu. W kolejnych dekadach budynek przechodził z rąk do rąk, a jego losy nierozerwalnie splatały się z burzliwą historią miasta. W 1633 roku kamienicę nabył Wilhelm Orsetti – włoski kupiec i bankier z Lukki, który osiadł w Krakowie. To właśnie on nadał budowli obecny, reprezentacyjny wygląd, rozbudowując ją z myślą o ozdobie i pożytku dla miasta, zgodnie z zaleceniem właścicielki Jarosławia, Anny Ostrogskiej.
Prace remontowe i rozbudowa trwały do 1646 roku. Orsetti dobudował charakterystyczne murowane podcienia arkadowe, podwyższył kamienicę o kolejne piętro i zwieńczył ją dekoracyjną attyką. Od tego momentu kamienica stała się prawdziwą perłą architektury mieszczańskiej, świadczącą o potędze i bogactwie Jarosławia jako ważnego ośrodka handlowego epoki nowożytnej.
Architektura i układ wnętrz
Kamienica Orsettich to doskonały przykład późnorenesansowej architektury miejskiej. Zbudowana została z cegły na nieregularnym planie, posiada dwie kondygnacje, piwnice oraz poddasze ukryte za attyką. Fasada kamienicy jest czteroosiowa, z wyraźnym gzymsem oddzielającym kondygnacje oraz trójarkadowym podcieniem wspartym na oszkarpowanych filarach. Elewacje boczne są skromniejsze, natomiast tylna część budynku kryje klatkę schodową z oddzielnym dachem.
Wnętrza zachowały oryginalny, dwutraktowy układ. Na parterze znajduje się sień przejazdowa z kolebkowym sklepieniem i lunetami, a po bokach dwa pomieszczenia sklepione krzyżowo. Piętro powiela ten układ, a pokoje przykryte są sklepieniami kolebkowymi z lunetami. Szczególną uwagę przyciąga tzw. Wielka Izba – reprezentacyjne wnętrze z XVII-wieczną, szkliwioną posadzką ceglaną (tzw. olstych), drewnianym belkowym stropem oraz fragmentami polichromii. W izbie tej zachował się także portal o bogatej ornamentyce, nawiązującej do motywów roślinnych i zwierzęcych, prawdopodobnie o proweniencji ormiańskiej.
Detale i oryginalne elementy
W wielu pomieszczeniach kamienicy zachowały się oryginalne polichromie, ceramiczne posadzki oraz tzw. almarie – szafy wbudowane w grubość murów. Wnętrza wyposażone są w zabytkowe meble, m.in. włoskie szafy i meble gdańskie, które podkreślają historyczny charakter przestrzeni. Piwnice, sklepione kolebkowo, przez wieki służyły jako magazyny kupieckie i schronienie dla towarów podczas słynnych jarosławskich jarmarków.
Kamienica jako muzeum
Od 1945 roku Kamienica Orsettich pełni funkcję siedziby Muzeum w Jarosławiu. Ekspozycje rozmieszczone są zarówno na parterze, jak i na piętrze. Parter poświęcony jest historii miasta oraz regionu – można tu zobaczyć militaria, wyroby lokalnego rzemiosła, portrety dawnych właścicieli Jarosławia, obrazy i rzeźby świętych patronów miasta, a także eksponaty związane ze szkolnictwem. Szczególne miejsce zajmuje Wielka Izba, gdzie podpisywano umowy handlowe i przyjmowano ważnych gości.
Na piętrze zaaranżowano wnętrza mieszkalne typowe dla różnych epok historycznych. Dzięki temu można przenieść się w czasie i poczuć atmosferę dawnego mieszczańskiego życia. Część ekspozycji ukazuje również bogactwo i różnorodność kulturową Jarosławia, który przez wieki był miejscem spotkań kupców z całej Europy.
Informacje dla odwiedzających
Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich znajduje się przy ul. Rynek 4 w centrum miasta. Dojazd możliwy jest zarówno samochodem (w okolicy dostępne są miejsca parkingowe), jak i komunikacją publiczną – dworzec PKP i PKS znajduje się w niedużej odległości od rynku.
Godziny otwarcia muzeum:Od maja do września: wtorek–sobota 9:00–17:00, niedziela 11:00–17:00 (ostatnie wejście o 16:00)
Od października do kwietnia: wtorek–sobota 9:00–16:00, niedziela 11:00–16:00 (ostatnie wejście o 15:00)
W poniedziałki muzeum jest nieczynne.
Ceny biletów:
Normalny: 20 zł
Ulgowy: 10 zł
Rodzinny: 50 zł
Bilet łączony do obu oddziałów muzeum: 30 zł (normalny), 15 zł (ulgowy)
Czwartek – wstęp bezpłatny na wystawy stałe
Zwiedzanie z przewodnikiem wymaga wcześniejszej rezerwacji i kosztuje 30 zł.
Znaczenie Kamienicy Orsettich dla Jarosławia
Kamienica Orsettich to nie tylko architektoniczna perła, ale także żywy świadek historii miasta. Przez wieki była miejscem, gdzie krzyżowały się losy kupców, rzemieślników i mieszczan różnych narodowości. Jej bogata historia i unikatowa architektura czynią ją jednym z najważniejszych zabytków Podkarpacia. Dziś, jako muzeum, pełni ważną rolę edukacyjną i kulturalną, przyciągając zarówno miłośników historii, jak i turystów szukających niepowtarzalnych wrażeń.
Podsumowanie
Kamienica Orsettich w Jarosławiu to miejsce, które zachwyca na wielu poziomach – od imponującej architektury, przez bogate wnętrza pełne oryginalnych detali, aż po fascynującą historię ludzi, którzy ją tworzyli. Spacerując po jej salach, można poczuć ducha dawnych czasów i zrozumieć, jak wielką rolę odgrywał Jarosław na mapie handlowej Europy. To obowiązkowy punkt na mapie każdego, kto pragnie poznać prawdziwe oblicze miasta i zanurzyć się w jego wielowiekowej tradycji.